Namens Rtl-verslaggever Jeroen Akkermans en Marjolein Storimans is een aangifte ingediend tegen zes Russische (voormalig) militairen wegens het plegen van oorlogsmisdrijven, namelijk het doden van de Nederlandse journalist Stan Storimans en het verwonden van Jeroen Akkermans. De aangifte is ingediend bij het Team Internationale Misdrijven van het Openbaar Ministerie, Landelijk Parket. Marjolein Storimans is de weduwe van Stan Storimans.
Achtergrond dood Storimans
Stan kwam om op 12 augustus 2008 om het leven terwijl hij verslag deed van de Russisch-Georgische oorlog die toen in volle gang was. Stan was samen met Rtl-verslaggever Jeroen Akkermans bezig met een rapportage op het Stalinplein in de Georgische stad Gori toen het plein geraakt werd door een zogenaamde Iskanderraket die geladen was met clustermunitie.
Clusterbommen zijn bommen waarbij één bom bestaat uit meerdere submunities die elk ontploffen. Bij die ontploffing wordt een regen van ontelbare kogeltjes, metaalfragmentjes, - splinters of – scherfjes gelost. Deze kogels schieten in willekeurige richtingen in de omgeving waar de bom afgaat. Clusterbommen zijn berucht om het grote aantal burgerslachtoffers dat ze veroorzaken als gevolg van de willekeurige richting waarin de kleine kogels worden afgevuurd. Naast Storimans kwamen bij de aanval nog 11 Georgische burgers om het leven. Meer dan 20 anderen raakten (zwaar) gewond, waaronder Akkermans en de Israëlische journalist Zadok Yechezkeli.
Gori vormde op het moment van de aanval geen militair doel. Het klopt dat de dagen voor de aanval hevige gevechten hadden plaatsgevonden tussen de Russische en Georgische troepen. Gori was zwaar gebombardeerd waarbij militaire doelen zoals de militaire kazerne waren uitgeschakeld. Maar als gevolg van die gevechten hadden alle militairen hadden zich teruggetrokken naar Tblisi en de barakken in Gori waren leeg. Enkel burgers die niet konden vertrekken en wat winkeleigenaren die hun winkel wilden beschermen, waren achtergebleven.
Akkermans en Storimans wilden een verhaal maken over de achterblijvers in Gori. Een lokale taxichauffeur bracht hen erheen. Zij werden op hun reis vergezeld door de Israëlische journalist Zadok Yechezkeli.
In Gori aangekomen reden de journalisten eerst naar een aantal flats die als gevolg van de Russische bombardementen waren verwoest. Ook bezochten ze een ziekenhuis. Rond 10:25 uur stopten ze op de noordoostelijke hoek van het centrale plein (Stalinplein) in Gori. Cameraman Storimans liep het plein op om opnamen te maken van het plein en het grote standbeeld van Stalin dat daar stond. Op het moment dat Storimans zich omdraaide en richting een groepje burgers en hun auto's liep die langs de kant van het plein stonden, ontplofte de clustermunitie.
Zoektocht naar verantwoordelijken
Direct na de aanval die zoveel onschuldige mensen het leven kostte rees de vraag wie hiervoor verantwoordelijk moesten worden gehouden. Die zoektocht begint bij de Iskanderraket, die hoogstwaarschijnlijk de clustermunitie heeft gedragen en waarvan resten zijn teruggevonden op en direct rondom het Stalinplein. Ook een onderzoeksmissie die kort na de dood van Storimans door de Nederlandse regering werd ingesteld om de oorzaak en omstandigheden van de dood van Storimans te kunnen vaststellen concludeerde dat een Iskanderraket de clusterbom heeft gedragen. De Iskanderraket is vrijwel zeker afgevuurd door het Russische leger. De raket is ontwikkeld door het Russische leger en gold op dat moment als één van hun belangrijkste en nieuwste wapens die bovendien een grote potentie had voor de export. Op het moment van de aanval op 12 augustus 2008 beschikten alleen de Russen nog over die wapen en was het voor zover bekend nog nooit ingezet. Georgië heeft nooit over een Iskanderraket beschikt, zelfs de Russen erkennen dit.
Jeroen Akkermans heeft de afgelopen jaren diepgravend onderzoek gedaan naar de vraag wie er verantwoordelijk moeten worden gehouden voor de dood van Stan. Hij maakte onder andere een documentaire over de aanval. Via rapporten, publicaties en open bronnen onderzoek (Open Source Investigation, OSINT), kwam hij uiteindelijk op zes mogelijke verdachten die hoogstwaarschijnlijk direct betrokken zijn geweest bij het afvuren van de Iskanderraket en daarmee de dood van Stan. Allen waren op dat moment in dienst van het Russische leger en enkelen zijn dat nog steeds. Tegen deze personen richt de aangifte zich.
Oorlogsmisdrijf
De Wet Internationale Misdrijven verbiedt opzettelijke aanvallen op burgerdoelen of individuele burgers wanneer duidelijk is dat zo’n aanval buitensporig verlies van mensenlevens, verwondingen van burgers of schade aan burgerobjecten zal veroorzaken. Een dergelijke aanval levert dan een oorlogsmisdrijf op. Overigens is een dergelijke aanval ook onder het ‘gewone’ Nederlandse recht strafbaar als moord, doodslag of een poging daartoe. In die zin is deze zaak vergelijkbaar met de MH-17 zaak waarin ook voor zogenaamde ‘commune feiten’ (zoals moord) onder het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is vervolgd.
Reactie Rtl
“De dood van Stan Storimans is tot op vandaag een zwarte bladzijde in de geschiedenis van RTL Nieuws. We hebben onze correspondent Jeroen Akkermans altijd gesteund in zijn onderzoek en zoektocht naar rechtvaardigheid en zullen dat blijven doen. We hopen dat deze aangifte ertoe leidt dat het recht zijn loop heeft.”
Positie Rusland
Rusland heeft eerder in een persverklaring ontkend dat het een Iskander-systeem heeft gebruikt in Zuid-Ossetië. Zoals onder andere Human Rights Watch terecht opmerkt, laat dit uiteraard de mogelijkheid open dat Rusland wel elders in het conflict de Iskander heeft ingezet, zoals in Gori dat volledig op (onomstreden) Georgisch grondgebied lag. Rusland heeft bovendien het gebruik van clustermunitie in “de zone van het Georgisch-Ossetische conflict” ontkend. Toen President Medvedev op een later moment werd geconfronteerd met de bevindingen van het Nederlandse onderzoek naar de dood van Storimans – namelijk dat deze veroorzaakt is door een Russische clusterbom – stelde Medvedev zich op het standpunt dat Georgië heeft toegegeven dat het clusterbommen had gebruikt in het conflict en dat Rusland daarom geen schuld aan de dood van Storimans had kunnen hebben. Die redenering gaat al direct mank omdat de Georgische krijgsmacht zoals gezegd nooit over SS-26 raketten heeft beschikt.
Tot slot
Akkermans en Storimans vragen het Openbaar Ministerie in de aangifte om een strafrechtelijk onderzoek te openen en de verantwoordelijken voor de dood van Stan in Nederland te vervolgen. Cliënten worden in deze zaak bijgestaan door advocaten Barbara van Straaten en Liesbeth Zegveld.